انواع موک

کلو (2013) و محققان آموزشی، دو نوع موک را نام برده­اند که عبارتند از سی­موک (موک­های ارتباط­گرا) و ایکس­موک (یک مدل موک موسسه محورتر) (دانیل، 2012).

سی­موک: سی در عبارت سی­موک نشاندهنده عبارت ارتباط­گرایی است که از تئوری آموزشی ارتباط­گرایی که توسط سیمنس و داونز مطرح شده، مشتق شده است. این دوره­های آموزشی بر اهمیت یادگیری مشارکتی و شبکه­سازی اجتماعی تاکید دارند (هونیچورچ، دراپر، 2013). این دوره­ها را می­توان با سمینارهایی مشابه دانست که در آن­ها شرکت کنندگان به ارائه متون و نگارش دیدگاه­های مختلف می­پردازند؛ این مطالب متعاقبا در دسترس دیگر شرکت کنندگان قرار خواهند گرفت. ارتباط­گرایی متمرکز بر تعامل متمرکز میان شرکت کنندگان است و آن را یک منبع مهم برای تولید دانش معرفی می­کند (کوپ، هیل، 2008).

ایکس موک: از زمان آنلاین شدن قالب­های سنتی سخنرانی و استفاده از رویکردهای آموزشی رفتارگرایانه تکامل پیدا کرده است (کلو، 2013). به طور کلی ایکس موک شامل مجموعه­ای از ویدئوهای کوتاه برای ارائه مفاهیم درسی و همچنین آزمون­های مستقیم است (واردی، 2012). به دلیل این که، تعداد شرکت کنندگان در این دوره­های آموزشی زیاد است، برقراری تعامل مستقیم با کارکنان آموزش به ندرت میسر می­شود. بنابراین، ایکس موک به منظور حصول اطمینان از پیدایش مقیاس پذیری، از فناوری­های مختلفی بهره گرفته است که از میان آن­ها می­توان به ارزیابی خودکار پرسش­های چندگزینه­ای، رویه­های اعتبارسنجی برای شناسایی خودکار سرقت­های ادبی اشاره کرد (کوپر، سهمی، 2013؛ وولف و همکاران، 2014). یک دوره ایکس موک در حقیقت نسخه درون خطی دوره­های آموزشی سنتی است و از سخنرانی­ها که بر اساس شرایط عمومی سازماندهی می­شوند، خواندنی­های پیشنهادی و آزمون­های خلاصه­وار تشکیل شده است. ایکس موک­ها معمولا دارای گروه­­های مباحثه هستند و تکالیف به صورت گروهی و با همکاری دیگر همکلاسی­ها انجام می­شود.

سی­موک در مقابل ایکس موک

مدل موک بر ایجاد، خلاقیت، استقلال و یادگیری مبتنی بر شبکه­های اجتماعی تاکید دارد. مدل ایکس موک نیز متمرکز بر یک رویکرد یادگیری سنتی­تر است که از طریق آموزش ویدئویی و آزمون­های کوتاه اجرا می­شود. بستر سی­موک بر ایجاد و تولید دانش تمرکز دارد، در حالی که ایکس موک بر تکثیر دانش تاکید می­کند. در سی­موک اهداف یادگیری به جای معلم، توسط فراگیر مشخص می­شود. 

موک (MOOC) به دوره­های آزاد درون خطی گسترده (Massive Open Online Courses) گفته می­شود که فرصت­هایی جهت گسترش دسترسی به آموزش برای همگان فراهم می­سازند. در واقع موک­ها، بسترهای جدیدی برای ارائه آموزش هستند، آن­ها از برخی جهات ویژگی­های مشابه و متفاوتی با دوره­های سنتی دارند. موک­ها علاوه بر مطالب آموزشی سنتی نظیر ویدئوها، مطالعه متون و مجموعه مسائل، غالب اوقات ابزارهایی برای برقراری تعامل نیز در اختیار قرار می­دهند (امتی، توسلی فرحی، 1394). صاحب نظرانی هم­چون کلو (2013)، مکیولی و همکاران (2015) و واردی (2012) در تعریف موک اظهار داشته­اند که موک عبارت است از دوره­های آموزشی درون خطی مبتنی بر وب که برای تعداد نامحدودی از شرکت کنندگان در نظر گرفته شده است؛ این دوره­ها توسط استادان دانشگاه یا دیگر متخصصان ارائه می­شوند. هم­چنین از نظر ایشان مشخصه­های زیر را می­توان در این دوره­های آموزشی مشاهده کرد:

تعداد زیاد شرکت کنندگان (Massive): برخلاف دوره­های آموزش از راه دور قدیمی، دوره­های موک تعداد نامحدودی از متقاضیان را پذیرش می­کند.

دسترسی آزاد (Open): تقریباً هیچگونه شرایط و پیش نیاز رسمی برای شرکت در این دوره­ها وجود ندارد. این دوره­های آموزشی یک گروه هدف را در سطح جهانی مخاطب قرار می­دهند. تنها در صورتی که دوره آموزشی با یک برنامه تعیین سطح، همراه باشد، در اختیار داشتن علوم مربوطه برای آزمون مشروط است. علاوه بر این، موک اغلب اوقات هیچگونه شهریه­ای مطالبه نمی­کند و در صورت لزوم، حداقل میزان شهریه از متقاضی دریافت می­شود.

برخط بودن (Online): دوره­های آموزشی به صورت انحصاری از طریق اینترنت ارائه می­شوند. فرایند آنلاین بودن شامل مطالب یادگیری، فرایند آموزش، برقراری تعاملات اجتماعی میان شرکت کنند­ه­ها و آزمون­ها نیز می­شود.

مفاهیم آموزشی (Courses): محتوا و مطالب یادگیری در این دوره­ها با احتساب یک مفهوم آموزشی ساختاربندی می­شود. فرایند آموزش و توسعه دانش از اهدافی پیروی می­کنند که از پیش تعیین شده و تعریف شده هستند. عناصر این طرح می­توانند شامل برنامه­ریزی، پیش­سازی ساختار محتوای یادگیری، کنترل تعاملات یادگیری اجتماعی و همچنین ارزشیابی و بازبینی اهداف آموزشی و آزمون­ها باشند (یووان و همکاران، 2013).